Het einde van het hokjesdenken

Het hokjesdenken

Als je iets mankeert dan zit je in de categorie ‘niet als wij’. En als je niet als wij bent, dan denk je anders, heb je andere behoeften en moet je blij zijn met wat je hebt/krijgt. Deze hokjes zijn ook bijna niet te veranderen als je uitgaat van het medische model waarbij gezondheid de belangrijkste graadmeter is. En als je eenmaal in het hokje ‘niet als wij’ zit dan kom je daar ook niet meer uit. Gezond en gemiddeld zal ik met mijn progressieve spierziekte namelijk nooit worden. Althans in de ogen van gezonde mensen. Want zij zijn verrast als je laat zien dat je op eenzelfde manier als hen denkt, dezelfde behoeften hebt en meer wilt dan wat je hebt/krijgt. Dit wordt helemaal ingewikkeld als ik ergens moet invullen of ik gezond ben. In de ogen van gezonde mensen is het antwoord nee. Ik heb toch een elektrische rolstoel nodig en veel zorg? Dus niet gezond. Maar in mijn ogen ben ik gezond. Ik heb dan wel veel hulp nodig, maar ik ben niet ziek. Ik doe actief mee in de maatschappij en voel me gelukkig. Hoezo ziek? 

Positieve gezondheid

De vraag naar mijn gezondheid is veel makkelijker te beantwoorden als je me vraagt naar positieve gezondheid. Bij positieve gezondheid spelen een heleboel factoren een rol. Het gaat veel verder dan wat er fysiek en psychisch met je aan de hand is. Positieve gezondheid neemt als graadmeter hoe jij je eigen leven ervaart. En bij je eigen leven hoort zoveel meer dan wat er met je lichaam en psyche aan de hand is. Het gaat er ook om of ik me geliefd voel, of ik prettige contacten heb, me kan ontwikkelen en als ik dat wil een bijdrage kan leveren aan de maatschappij. Het gaat niet alleen om de situatie waar je mee te dealen hebt, maar ook om de veerkracht die je hebt om daar je weg in te vinden. En de betekenis of zin die je aan je leven geeft. 

Het antwoord op de vraag of je een positieve gezondheid hebt is ook niet met ja of nee te beantwoorden. Op de vraag naar je positieve gezondheid kan je zes cijfers geven, die ieder verwijzen naar een deelgebied van je positieve gezondheid. Hiermee wordt het dus mogelijk om op één of twee onderdelen van positieve gezondheid laag te scoren en tegelijkertijd op de andere vier onderdelen heel hoog te scoren. 

Voor positieve gezondheid zorg je samen

Ook op een ander punt past positieve gezondheid veel beter bij hoe ik mijn leven ervaar met een handicap dan de gewone benadering van gezondheid. Gezondheid of ongezondheid is niet meer jouw individuele probleem. Voor positieve gezondheid zorg je samen. Om die reden zijn ook de thema’s kwaliteit van leven en meedoen onderdeel van positieve gezondheid. En om te kunnen meedoen moeten er in mijn geval veel praktische en vaak letterlijke drempels worden weggenomen. Het VN verdrag voor mensen met een handicap moet ervoor zorgen dat er minder van dit soort drempels zijn. Of dat je hulp krijgt om toch over deze drempels heen te komen. 

Helaas heeft het VN verdrag er in de praktijk nog niet voor gezorgd dat er snel hele grote veranderingen hebben plaatsgevonden. Toch zie ik, langzaam maar zeker, iets verbetering optreden. Bijvoorbeeld als het gaat om fysieke toegankelijkheid van winkels. Maar de instelling dat we allemaal mensen zijn die vergelijkbaar denken, vergelijkbare behoeften hebben en dus gewoon mee doen, lijkt soms nog ver weg. 

Eén van de manieren om deze instelling te veranderen is door het gebruik van positieve gezondheid. Daarmee verdwijnt de onoverbrugbare kloof die er is tussen gezond en ongezond. Ik hoop dan ook van harte dat de voorzichtige hype die er aan het ontstaan is rondom positieve gezondheid een belangrijke impuls geeft aan de uitvoering van het VN verdrag. En wie weet snappen we over een aantal jaren niet meer hoe we nu over ziekte, gezondheid en handicap nadenken. Laten we het hopen…

Yvonne is veerkrachtversterker bij iLonk. Hier helpt zij jongvolwassenen om op een andere manier naar hun leven en hun keuzes te kijken. www.ilonk.nl