Inclusie is meer dan stoppen met buitensluiten
De meeste mensen willen niet discrimineren, maar we doen het onbewust toch. We sluiten mensen buiten, of ontnemen hen kansen. Alleen door te begrijpen hoe discriminatie en uitsluiting werkt, kunnen we zorgen dat het vermindert.
Exclusie betekent dat je mensen buitensluit.
Exlusie gaat meestal onbewust. Het valt niet op, want het gaat om mensen waarvan je niet weet dat ze mee willen doen. Zolang de minderheidsgroep niet mee kan doen in een samenleving, zijn ze niet zichtbaar. Bekend is de uitspraak “we hebben geen beleid voor mensen met een XXX nodig, want we hebben geen medewerkers met XXX”. Dit is een kip-ei situatie.
Exclusie betekent niet dat geen enkele persoon uit zo’n minderheidsgroep deelneemt aan de samenleving. Zeker als de mainstream samenleving weet dat er een minderheidsgroep bestaat, zullen we enkele deelnemers daaruit omarmen. Het risico bestaat dat zij zich aanpassen aan de mensen om hen heen. Een ander risico is dat zij de rol krijgen van excuustruus, of knuffelmarokkaan.
Segregatie is dat groepen zich afzonderlijk (moeten) organiseren
In een gesegregeerde samenleving hebben mensen uit verschillende groepen niet tot nauwelijks contact met elkaar. Mensen uit dezelfde groep hebben onderling wel veel contact met elkaar. Minderheidsgroeperingen krijgen in zo’n samenleving vaak minder kansen dan personen uit de meerderheidsgroep.
De mensen in een goed georganiseerde minderheidsgroep kunnen dat heel prettig vinden. Ze hebben mensen om zich heen die hen begrijpen en op dezelfde manier denken. Ervaringsdeskundigen bij elkaar. De dovengemeenschap is daar een goed voorbeeld van. Doven trekken in Nederland veel samen op. Ze hebben een eigen taal, en een eigen cultuur. Als andere mensen gebarentaal leren is een onderdeel van de opleiding dat ze de gebruiken uit de dodencultuur moeten leren.
De negatieve kant van segregatie is dat het opgedrongen kan worden. Bijvoorbeeld als kinderen met een beperking of gedragsproblemen naar een aparte school moeten in plaats van dat het op de school in de buurt wordt opgelost. Of dat mensen met een licht verstandelijke beperking alleen op een sociale werkvoorziening aan werk kunnen komen. Het creëren van aparte plekken sluit mensen buiten, waardoor die op elkaar zijn aangewezen.
Integratie ontstaat als mensen zich aanpassen
Bij integratie mogen personen meedoen als ze zich kunnen aanpassen. De bestaande structuren passen zich niet of te weinig aan aan mensen uit de minderheidsgroep. Je mag meedoen, maar je moet daarvoor zelf de drempels verwijderen. Volwaardige deelname aan de samenleving is dan ook vaak heel moeilijk, of kost de persoon heel veel inspanning.
Inclusie is een warm bad voor iedereen
Bij inclusie kunnen mensen zichzelf zijn. Het gaat hand in hand met het begrip diversiteit. De samenleving staat open voor iedereen, en profiteert van de verschillen tussen mensen. Het uitgangspunt is dat beleid gemaakt wordt voor iedereen. Design4all. Dat is ook het uitgangspunt bij het inrichten van de straat en openbare ruimte. Iedereen moet er op een veilige manier kunnen komen, en zich welkom voelen.
Ervaringsdeskundigen zijn onmisbaar
De enige manier om werkelijk inclusieve samenleving te krijgen, is door continu in gesprek te blijven met mensen van allerlei achtergronden. Ervaringsdeskundigen zijn onmisbaar om de inclusieve samenleving te bereiken. Alleen mensen uit een specifieke cultuur kunnen uitleggen wat er nodig is, en beoordelen of dat het beleid voor hen geschikt is.