Sinds april 2020 teken ik met regelmaat ‘boekvindsels’ die ik publiceer op Facebook en Instagram.
Zo ook over de boeken ‘Met mijn ziel onder de arm’ van Riet Fiddelaers en ‘Helpen bij verlies en verdriet’ van Manu Keirse. Bij deze drie tekeningen schreef ik het volgende:
Troost
‘De omgeving zet mensen soms aan om het afscheid uit de weg te gaan met de boodschap dat je sterk moet zijn. Het verstand wordt voor het gevoel geschoven. (…) Troosten betekent niet het verdriet weghalen, troosten kan het verlorene niet terugbrengen, maar het helpt wel tegen eenzaamheid. Als trooster ben je net zo machteloos als de rouwende.’ Fidelaers beschrijft mooi hoe troost bieden nabijheid is. Nabijheid, nabijheid, nabijheid en dan heel af en toe misschien een beetje uitzicht op de toekomst bieden. Verdriet erkennen in plaats van het op te lossen, als trooster de onmacht ook verduren. Het is de emotionele beschikbaarheid die leidt tot biologische kalmte.
Rouw is normaal gedrag van evenwichtige mensen
Concentratieverlies, verpletterende moeheid, boosheid, schuld, schaamte, ongeduld, niet weten wat je wil, na verlies zijn het allemaal normale reacties van evenwichtige mensen. Het heeft te maken met je capaciteit om van mensen te houden. Jouw pijn kan via al deze gevoelens naar buiten barsten. Als dat je omgeving verontrust, laat ze dit boek lezen zodat ze het beter kunnen begrijpen. Keirse stelt: ‘Antidepressiva helpen niet om het verdriet te boven te komen, ze remmen het uiten van verdriet af’. Tussen zijn vele tips voor mensen in verdriet schrijft hij bijvoorbeeld: ‘Laat toe dat mensen zorg voor je dragen. Wanneer je een been breekt, word je ook verzorgd en dat is veel minder ingrijpend.’
In de duizenden contexten van het dagelijks leven
‘Je verliest in stukjes. Je realiseert je maar geleidelijk aan wat je allemaal verliest. Het strekt zich uit over je leven.’ Dit herken ik zo. Bijzondere momenten zoals een diploma-uitreiking of het eerste eigen huis van je kind bewonderen. Soms ook hele gewone kleine momentjes: een geur die voorbijkomt, het geluid van een motor door de straat of wandelen op een plek waar je vroeger samen kwam. ‘Je ervaart zijn afwezigheid in de duizenden contexten van het dagelijks leven’ schrijft Keirse. Het mooie van die momenten vind ik dat je de innerlijke verbondenheid blijft voelen. En in het delen van je verdriet, groeit de verbondenheid met anderen.
Dit zijn drie voorbeelden van in totaal twaalf tekeningen en teksten die over rouw gaan. Ben je nieuwsgierig geworden? Alle boekvindsels zijn hier op mijn site te vinden.
Hartelijke groet,
Karin Heesakkers (KleinKracht)
Rouwbegeleider – Trainer – Coach