Het artikel ‘Het beroep Ervaringsdeskundige heeft een nieuwe naam nodig‘, maakte veel los. Nog nooit eerder schreef ik een artikel dat zoveel reacties opriep. Honderden. Sommige twijfelend, andere duidelijk vóór of tegen een verandering.
Hoewel sommige lezers dachten dat deze discussie afgesloten was, blijkt het bij velen nog een open wond te zijn.
Uitslag poll op Facebook
Ik weet niet hoe representatief de reacties zijn. Misschien hebben vooral mensen die verandering willen een reactie geplaatst. Een enkeling was hier duidelijk over:
Laten we de naam “gewoon” behouden. Ik ga verder niet mee in de discussie.
Overzicht van de reacties
In de reacties zijn een aantal grote lijnen te volgen. Ik zal dit aan de hand van citaten proberen te doen, hoewel dit nooit recht kan doen aan de goede discussies die online zijn gehouden.
Ervaringswerker ís al de naam
Al eerder is er een discussie over de naam geweest, vergelijkbaar met deze. De naam ervaringswerker wordt daardoor al vaak gebruikt.
in het zuiden van het land worden de betaalde en vaak geschoolde ervarings uhuh mensen, ervaringswerkers genoemd, en de ongeschoolde vrijwillige krachten ervaringsdeskundigen. Voor het beroep en slagkracht is duidelijkheid over de competenties en naam belangrijk
Dat gebruik ik al jaren, nu trouwens niet meer want ik ben met pensioen
Als ik mij niet vergis, heeft Dorothé van Slooten de term ‘ervaringswerker’ ingevoerd. Ik heb niet paraat wat haar overwegingen waren om ‘ervaringswerker’ te gaan gebruiken, maar in je betoog, Trudy, herken ik motieven die ik indertijd in een tekst van Dorothé las.
…… Ik weet eerlijk gezegd niet waarom de term ervaringswerker is vervangen door ervaringsdeskundige. Denk dat het voor de werkers binnen de zorgsector logisch was, maar ik weet het dus niet.
Vóór verandering van de naam
Oplossing voor onduidelijkheid over niveaus
Na welke opleiding mag je jezelf … noemen en na welke niet? Wie bepaalt dat? Het kan duidelijkheid geven om anders met de naam om te gaan. Ervaringsdeskundige kunnen we als bijvoeglijk naamwoord gaan gebruiken of door de toevoeging ‘… met ervaringsdeskundigheid’ te gebruiken.
De term ervaringsdeskundig past op ieder die deskundig is in haar/zijn eigen ervaring. Het onderscheid -hoe je deze ervaring toepast en op welk niveau- is te kenmerken door een toevoeging die dit aangeeft.
Onderlinge stigma’s
Ervaringsdeskundigen stigmatiseren elkaar. Geschoolde Sommige ervaringsdeskundigen zeggen tegen anderen dat ze niet ervaringsdeskundig zijn. Bij de reacties bleek weer hoe pijnlijk dit kan zijn. Ellen schrijft bijvoorbeeld dat zij zichzelf steeds buitengesloten voelt, omdat zij, juist door haar beperkte mogelijkheden, de opleiding voor ervaringsdeskundigen niet kan volgen. Zij heeft zichzelf geschoold via boeken en congressen, maar sindsdien voelt ze zichzelf overal buitengesloten:
Ik voel mij dus overal buiten vallen… niet geaccepteerd door mijn mede-ervaringswerkers, en doorgaanse ervaringsdeskundigen voelen zich onkundig naast mij werkend… ☹
Ook anderen melden dat ze zich niet gewaardeerd voelen. Dit voorbeeld laat zien hoe hard het er aan toe kan gaan:
… ik heb ooit naar mijn hoofd gesmeten gekregen dat ik mensenlevens kapot maak door zonder opleiding mezelf ervaringsdeskundige noem
Over de opleidingen is sowieso nog veel te doen:
Daar waar Ervaringsdeskundigheid zónder diploma in mijn ogen juist méérwaarde heeft, blijkt dat in de praktijk anno 2019 inmiddels tóch weer precies andersom te werken. Zelf ondervind ik dat aan den lijve en het maakt me echt verdrietig.
… ik ken ze die misbruikt zijn. geen enkel boek of opleiding kan mij laten beleven wat dat betekend. maar wel die dit persoonlijk hebben meegemaakt. en dan ben je in mijn ogen , een echt deskundige op dat gebied
Verlegen met de naam Ervaringsdeskundige
Een ongemakkelijk gevoel bij de naam ervaringsdeskundige is voor mensen ook reden om zich niet zo te noemen.
… vind ik de naam ‘ervaringsdeskundige’ nogal wat pretenderen.
… hoor ik ook best wel eens een verlegenheid om te vertellen wat een ed doet en dan is het vooral die titel ervaringsdeskundige.
Het blijft lastig omdat het woord misschien voor meerdere uitleg vatbaar is. Ik heb er zelf persoonlijk moeite mee dat iedereen deskundige is/moet zijn. De koffie deskundige, de leefstijldeskundige, de Marokkaanse keuken deskundige.
Tegen verandering
Het belangrijkste argument van de mensen die het bij ‘Ervaringsdeskundige’ willen houden, is dat het niet verstandig is om de naam van een beroep steeds te wijzigen. Het heeft tijd nodig voor zo’n naam echt is ingeburgerd.
Naamsverandering brengt verwarring
De functie ervaringsdeskundige heeft behoefte aan duidelijkheid, ruimte en regulering. Als de naam dan steeds weer ter discussie moet staan is dat niet bevorderend.
De naam “ervaringsdeskundige” is bezig met een stevige inbedding in het systeem. Laten we de naam “gewoon” behouden.
Een naamsverandering lost niets op
Het is niet mogelijk om een andere naam te geven aan het beroep dan aan vrijwilligerswerk of de dagelijkse vorm van ervaringsdeskundigheid. De overgang van ‘gewoon’ ervaringsdeskundige naar vrijwilliger naar professional gaat vaak geleidelijk, met een groot grijs gebied van vrijwilligersvergoedingen en startende ZZP-ers. Een andere naam voor het beroep gaat daardoor niet werken.
Voor de naam van de functie zou het eigenlijk niet moeten uitmaken of je betaald wordt of niet. Ik ben bijvoorbeeld kerkelijk jeugdwerker (dat is mijn vak), soms doe ik dat in loondienst, soms als vrijwilliger.
… de naamsverandering niet uit de weg zal gaan halen dat mensen de neiging hebben om waardering te geven aan iets op een hiërarchische manier zoals dat je pas een ervaringsdeskundige zou zijn wanneer je een opleiding hebt gevolgd.
Wie pakt de bal op?
Bovenstaande reacties zijn een aanvulling op mijn eerste artikel. Deels had ik ze verwacht, deels ben ik er door verrast. De behoefte aan duidelijkheid is groot.
Opvallend is de kloof tussen ervaringsdeskundigen die geschoold zijn in de geest van het beroepscompetentieprofiel (GGZ) en ervaringsdeskundigen daarbuiten. Een nieuwe invalshoek biedt bijvoorbeeld het Adviespunt Ervaringsdeskundigheid.
Oorspronkelijke naam
Het valt op dat nog maar weinig mensen de oorspronkelijke betekenis van ervaringsdeskundigheid kennen. Sommigen denken zelfs dat deze term is ontstaan tegelijk met het beroep. De vraagtekens over wat er eerst was, zijn makkelijk weg te halen door taalkundigen. Het woord staat al decennia in het woordenboek, dus ervaringsdeskundigen bestonden al ver voordat het een beroep was. Genootschap Onze Taal maakt duidelijk hoe het woord in het dagelijks Nederlands gebruikt wordt en hoe het ontstaan is.
